Type de document : research article
Auteurs
Department French Language and Literature, Maître de conférences Université Hakim Sabzévari, Sabzévar, Iran
Résumé
De tous les romans de Flaubert parus en persan, Madame Bovary est sans doute le plus traduit. Nous pouvons en compter plus de 10 versions, dont les publications s’étalent sur une période de près de soixante ans. L’étude de nombreux épitextes de ces traductions, bien qu’historiquement très espacées, révèle une situation commune : aucune vraie compétence extralinguistique ne vient compléter la supposée compétence linguistique requise pour la traduction. Cette incompétence agit directement sur les paratraductions et, abstraction faite du titre dont la traduction ne semble pas problématique, la page de couverture et les préfaces de traducteurs en portent la trace. Elle donne naissance à des péritextes iconiques inadaptés et fait que les préfaces des traducteurs se doublent d’un discours moralisant, voire idéologique dont l’étude s’avère intéressante sur le plan de l’histoire de la réception de l’œuvre en Iran. L’objet de cet article sera donc l’étude des éléments paratextuels de cinq traductions de Madame Bovary, la préface du traducteur et la page de couverture, afin de montrer comment, au fil des années, l’incompétence extralinguistique et l’immixtion de l’idéologique peuvent être sources d’informations erronées sur l’auteur, son esthétique romanesque et sur le courant littéraire dont il est issu et conduire à créer une image iranisée et idéologisée de Flaubert dans le paysage littéraire iranien.
Mots clés
Sujets principaux
Titre d’article [Persian]
دریافتی ویدا از مادام بُواری در ایران انحراف در پیراترجمه؟
Auteurs [Persian]
- آذین حسین زاده
- کتایون شهپرراد
گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
Résumé [Persian]
از میان تمام رمان‌هایی که از فلوبر به فارسی برگردانده شده، مادام بواری بدون‌شک بیش از باقی اقبال داشته. در فاصلۀ زمانی شصت سال، بیش از ده‌دست ترجمه از این رمان روانۀ بازار نشر شده است. بررسیدن گردامتن‌های متعدد این ترجمه‌ها، هرچند به‌حیث تاریخ نشر بسیار بسیط است، به نتیجه‌ای واحد می‌انجامد: قابلیت ورازبانی نتوانسته کمکی باشد بر قابلیت اشراف به زبان مبدا. این عدم اشراف تأثیر مستقیمی بر پیراترجمۀ اثر داشته و، صرف‌نظر از عنوان که به‌ظاهر عاری از مسئله‌آمیزی است، صفحۀ روی جلد، نیز پیش‌گفتارها همگی از آن متأثرند. همین سبب شده تا در برمتن‌ها، نقشک‌هایی نامتناسب منظور شود و مقدمۀ مترجم رنگ‌وبویی اخلاقی، گاه منبعث از جهانبینی او یابد. واکاوی این‌دست دگردیسی‌ها از منظر چگونگی دریافت اثر ادبی در ایران مقوله‌ای جذاب است. موضوع این پژوهش تحلیل برخی از عناصر پیرامتنی همچون مقدمۀ مترجم، همچنین صفحۀ روی جلد در پنج ترجمه از مادام بواری است. این نشان خواهد داد چگونه در گذر ایام، ناکارآمدی‌های ورازبانی، نیز رخنۀ جهانبینی مترجم، سبب‌ساز اشاعۀ اطلاعات ناصحیح در باب نویسندۀ اثر، همچنین دیدگاه زیبایی‌شناختی او، حتی مکتبی باشد که بر اساس آن دست به‌قلم برده و زمینه را فراهم کرده تا تصویری ایرانی‌شده، نیز ممزوج با جهانبینی مترجم بر تن‌سان فلوبر، به‌مثابۀ نویسنده افزوده و در چشم‌انداز ادبی ایران نقر شود
Mots clés [Persian]
- فلوبر
- مادام بُواری
- پیراترجمه
- گردامتن
- برمتن
Titre d’article [English]
The failing reception of Madame Bovary in Iran.Rout of the paratranslation?
Résumé [English]
Of all Flaubert's novels published in persian, Madame Bovary is undoubtedly the most translated. We can count more than 10 versions, whose publications span a period of nearly sixty years. The study of many epitexts of these translations, although historically widely separated, reveals a common situation: no real extralinguistic competence complements the supposed linguistic competence required for translation. This incompetence acts directly on the paratranslations and, apart from the title, the translation of which does not seem problematic, the cover page and the prefaces of the translators bear the trace of it. It gives rise to unsuitable iconic peritexts and causes the translator's prefaces to be coupled with a moralizing, even ideological discourse, the study of which turns out to be interesting in terms of the history of the reception of the work in Iran. The object of this article will therefore be the study of the paratextual elements of five translations of Madame Bovary, the translator's preface and the cover page, in order to show how, over the years, extralinguistic incompetence and the interference of the ideological can be sources of erroneous information on the author, his aesthetic and on the literary movement from which he comes and lead to the creation of an iranianized and ideologized image of Flaubert in the iranian literary landscape.
Mots clés [English]
- Flaubert
- Madame Bovary
- paratranslation
- Peritext
- Epitext
)